استان البرز

در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۸ لایحهٔ تأسیس این استان تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد. در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ استان البرز به‌طور رسمی شکل گرفت. در این طرح پیشنهادی کرج به عنوان مرکز استان در نظر گرفته شده‌است. این شهر در ۲۰ کیلومتری غرب تهران و در حوزهٔ استحفاظی استان تهران قرار گرفته بود که با جمعیتی بالغ بر ۱٬۶۱۴٬۶۲۶ نفر، چهارمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب می‌گردد. همچنین رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۹ در نامه‌ای به وزارت کشور قانون تأسیس استان البرز که در جلسهٔ علنی دوم تیر ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود و شورای نگهبان نیز آن را تأیید کرده بود، جهت اجرا ابلاغ کرد. نام این استان از رشته‌کوه البرز گرفته شده‌است که بخش مهمی از آن از شمال این استان می‌گذرد. در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۸۹ با حضور وزیر کشور، استانداری البرز رسماً شروع به فعالیت نمود. عیسی فرهادی به‌عنوان نخستین استاندار البرز انتخاب شده‌بود.سید علی خامنه‌ای درمهرماه ۱۳۹۲، سید محمدمهدی حسینی همدانی را به عنوان اولین نماینده ولی فقیه در استان البرز انتخاب کرد.

استان البرز

پیشینه تقسیمات

• شهرستان کرج (به مرکزیت شهر کرج) قدیمی‌ترین شهرستان این استان است که در سال ۱۳۳۳ تشکیل شد و از ۱۳۳۳ تا ۱۳۶۸ شامل کل استان کنونی و از ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۱ شامل کل حوزه انتخابیه کرج می‌شد، این شهرستان هم‌اکنون شامل دو بخش به نام‌های مرکزی و آسارا است.
• شهرستان ساوجبلاغ (به مرکزیت هشتگرد) در سال ۱۳۶۸ از شهرستان کرج منفک شد و دو شهرستان نظرآباد (تا سال ۱۳۸۱)و طالقان (تا ۱۳۸۹) سابقاً جزء این شهرستان بوده‌اند، سه بخش مرکزی ،چهارباغ و چندار این شهرستان را شامل می‌شوند.
• شهرستان نظرآباد (به مرکزیت شهر نظرآباد) در سال ۱۳۸۱ از شهرستان ساوجبلاغ جدا شد و شامل بخش‌های مرکزی و تنکمان می‌شود.
• اشتهارد در سال ۱۳۹۱ از کرج مستقل شد و شامل بخش‌های مرکزی و پلنگ‌آباد می‌گردد.
• شهرستان فردیس (به مرکزیت شهر فردیس) در سال ۱۳۹۲ از فرمانداری کرج استقلال یافت و شامل بخش‌های مرکزی و مشکین‌دشت می‌گردد.
• شهرستان چهارباغ (به مرکزیت شهر چهارباغ) در سال ۱۳۹۹ شهرستان چهارباغ شامل بخش‌های مرکزی و رامجین می‌شود.

شهرها

استان البرز دارای ۱۷ شهر است، پرجمعیت‌ترین شهر البرز کرج با ۱٬۵۹۲٬۴۹۲ نفر جمعیت و کم جمعیت‌ترین شهر آسارا با ۱٬۳۳۹ نفر جمعیت است.

در جدول زیر میزان جای‌گیری جمعیت در شهرهای استان البرز به درصد آمده‌است. کرج با داشتن حدود ۶۰ درصد سهم از جمعیت استان البرز، بیشترین جمعیت این استان را در خود جای داده‌است.

اقوام

نظرسنجی سال ۱۳۸۹

طی پژوهشی که به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۸۹ انجام شد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در این استان به قرار زیر بود:

زبان

زبان‌های رایج در استان البرز:

1. زبان فارسی: این زبان گویش اصلی شهر کرج و رایج‌ترین زبان بین اقوام مختلف کرج می‌باشد.
2. گویش کرجی: گویش کرجی گویشی از خانواده گویش‌های فارسی-مازندرانی می‌باشد این گویش توسط بومیان شهرستان فردیس، شهرستان ساوجبلاغ و کرج گویش می‌شود، گویش کرجی زبان بومی نواحی مرکزی و جنوبی شهرستان کرج می‌باشد. این گویش در محلات مختلف کرج همچون حصار، سرجوب، وسیه، بیلقان، مصباح، سرحد آباد، کلاک، سیاکلان، آتشگاه، دوروان، گوهردشت، ده کرج و غیره گویش می‌شود. در شهرستان ساوجبلاغ این گویش توسط بومیان هشتگرد و آبادی‌هایی همچون سیرود، اسپی داران (سپیدداران)، اسکولدره، کله رود (گلین رود)، عالم زمین، ولیان، آغشت، برغان، بانو صحرا، خوروین، ورده (هندوکوچیک)، سیواندره، سیبستان، آجین دوجین، کوشک زر، آردهه، فشند، ینگی امام، شنده، سنج، بریانچال، سرهه، طالیان و غیره گویش می‌شود.
3. تاتی طالقانی: تاتی طالقانی گویش بومی اهالی جوستان، کنارود، میان طالقان و پایین طالقان می‌باشد این گویش گویش اصلی شهر طالقان و جوستان و آبادی‌هایی همچون فشندک، اوانک، گلیرد، کردان و غیره است.
4. تاتی: زبان تاتی گویش بومیان شهرستان اشتهارد می‌باشد.
5. طبری طالقانی: طبری طالقانی گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد که توسط بومیان آبادی‌های بالا طالقان همچون گته ده، اسکان، دهدر، درا پی، گرآب، ناریان، مهران، خیکان و پراچان گویش می‌شود.
6. گویش قصرانی: گویش قصرانی گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد که در شمال شهرستان کرج نواحی همچون شهرستانک، لانیز، شلنک و همه جا گویش می‌شود.
7. گویش ولاترویی: گویش ولاترویی گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد که در محدوده ولایت‌رود تا گچسر صحبت می‌شود.
8. ترکی آذربایجانی: این گویش توسط مهاجران آذربایجانی در برخی روستاهای ساوجبلاغ همچون هیو، شلمزار، خور، قلعه، چندار، تنکمان، نظرآباد، ابراهیم‌آباد، قاسم‌آباد گویش می‌شود همچنین روستای میناوند تنها روستای آذری‌زبان شهرستان طالقان می‌باشد و در شهرستان نظرآباد نیز زبان ترکی رایج است.

تولیدکنندگان گل رز در استان البرز

تنوع آب و هوایی و قرار گرفتن استان البرز در ارتفاع بالای هزار و ۳۰۰ متر باعث تولید سالانه ۱۲ میلیون گل رز، با گلبرگ‌های بزرگ و با ماندگاری بالا شده‌است، این استان در مرداد ۱۳۹۱، ۱۳ هکتار گلخانهٔ ایران را به خود اختصاص داد، این استان با ۲۵ واحد گلخانه‌ایی در ۱۳ هکتار انواع گل رز را در ۱۶ رنگ مختلف تهیه و تولید می‌کند، استفاده از روش‌های هیدروپونیک و بکارگیری شبکه آبیاری تحت فشار از جمله برنامه‌هائی است که به گلخانه داران برای کشت با کیفیت‌تر و بیشتر گل‌های رز پیشنهاد شده‌است. استفاده از جدیدترین شبکه‌های کشت مدرن، اتوماسیون دما و آبیاری سیستماتیک گلخانه، از شاخصه‌های گلخانه‌های کشت گل رز در استان البرز است که تا حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد در مصرف انرژی در مقایسه با دیگر گلخانه‌ها کاهش مصرف دارد و در گلخانه‌های استان با بکارگیری از روش‌هایی بیش از ۹۵ شاخه گل در هر مترمربع تولید می‌شود.

از این استان سالانه یک میلیون شاخه گل رز به کشورهای تاجیکستان، گرجستان و عراق صادر می‌شود.

استان البرز دارای بناها و جاذبه‌های طبیعی بسیاری است که ۵۲ بنای استان البرز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.

1. تپه ازبکی
2. روستای تاریخی سیرود
3. روستای زیبا سیبان دره
4. باغ لاله‌های گچسر
5. جاده چالوس
6. طالقان
7. سد امیر کبیر
8. پیست دیزین
9. روستای تاریخی ورده
10. روستای برغان
11. تپه‌های رنگین کمانی{اشتهارد}
12. کاروانسرای شاه عباسی
13. کاخ سلیمانیه
14. کاخ شمس
15. باغ‌های جهانشهر
16. رود کرج
17. باغ پرندگان کرج
18. غار یخ‌مراد
19. سنقرآباد (ساوجبلاغ)
20. قلعه احمدآباد (مصدق)
21. تپه مردآباد (ماهدشت)
22. کاخ شهرستانک
23. مصلای امام خمینی

• فهرست مناطق مسکونی استان البرز
• جاذبه‌های گردشگری استان البرز
• فهرست آثار ملی استان البرز

• ایرنا
• پرس تی وی
• تأسیس شهرستان چهارباغ

• آمار تفصیلی نفوس و خانوار نقاط جمعیتی استان البرز در «نتایج سرشماری – جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری ۱۳۹۰» (اکسل). درگاه ملی آمار.
• استانداری البرز
• بانک جامع اطلاعات شهری استان البرز

	بخش‌ها و دهستان‌های استان البرز
بخش‌ها	شهرستان اشتهارد
مرکزی	ایپک | صحت‌آباد
پلنگ‌آباد	پلنگ‌آباد | جارو |
بخش‌ها	شهرستان ساوجبلاغ
مرکزی	سعیدآباد | هیو
چندار	برغان | چندار
چهارباغ	چهاردانگه | رامجین
بخش‌ها	شهرستان طالقان
مرکزی	پائین‌طالقان | میان‌طالقان
بالاطالقان	دهستان | دهستان
بخش‌ها	شهرستان فردیس
مرکزی	دهستان | دهستان | دهستان
مشکین‌دشت	دهستان | دهستان | دهستان
بخش‌ها	شهرستان کرج
مرکزی	گرم‌دره | محمدآباد | کمال‌آباد
آسارا	آدران | آسارا | نسا
بخش‌ها	شهرستان نظرآباد
مرکزی	احمدآباد| | دهستان | دهستان
تنکمان	نجم‌آباد | تنکمان | دهستان